Η Σπιναλόγκα υπήρξε πάντα γνωστή ως το νησί των λεπρών ή «το νησί των καταραμένων», ενώ η φήμη της απογειώθηκε μετά το μπεστ-σέλερ της συγγραφέως Βικτόρια Χίσλοπ "Το νησί" στο οποίο βασίστηκε και η δημοφιλέστατη σειρά του Mega "το νησί".
Η Σπιναλόγκα έχει κλείσει μέσα της άπειρες ιστορίες και μεγάλο πόνο των Λεπρών όπου εξορίστηκαν στα εδάφη της....
Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή:
Στις αρχές του 1900 και αφού δεν είχε βρεθεί ακόμα το φάρμακο για την κολλητική νόσο της Λέπρας, ιδρύθηκε στην Κρήτη, βόρεια τον κόλπο της Ελούντας, στο νησί της Σπιναλόγκα το Λεπροκομείο για την απομόνωση των Λεπρών (Χανσενικών = πάσχουν από την νόσο του Χάνσεν). Η γεωγραφική θέση του νησιού ήταν ιδανική καθώς πρόσφερε εύκολη επικοινωνία με τη στεριά για τη μεταφορά των ασθενών, τροφίμων και εφοδίων. Επίσης υπήρχαν πολλά άδεια σπίτια σ’ αυτή μετά την αποχώρηση των μουσουλμάνων κατοίκων της.
Όντας ανίατη η νόσος τότε, ήταν το απόλυτο ταμπού της εποχής, ο κόσμος πανικοβαλλόταν και μόνο με το άκουσμα της λέξης, ενώ οι νοσούντες αντιμετωπίζονταν σαν ζώα.
Από αρχικά 250 οι εξόριστοι στο νησί, έφτασαν να έρχονται ασθενής από όλη την Ελλάδα και αργότερα από όλο τον κόσμο.
Οι συνθήκες διαβίωσης στην Σπιναλόγκα:
Η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν ήταν καλή και δεν μπορούσε να σταθεί στο λεπροκομείο όπως έπρεπε και για αυτό έδινε μόνον ένα πενιχρό επίδομα που δεν έφτανε ούτε για τα φάρμακα τους. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πραγματική εξαθλίωση...
Αλλαγή προς το καλύτερο ήρθε επιτέλους κατά το 1930, όπου μεταφέρθηκε στο νησί ένας τριτοετής φοιτητής της Νομικής ο Επαμεινώνδας Ρεμουνδάκης ο οποίος διεκδίκησε με σθένος καλύτερες συνθήκες για τους εξόριστους.
«Ημασταν μαζί. Ηταν σπουδαίος άνθρωπος και η φοβερή αρρώστια τον είχε καταδικάσει σε τύφλωση και αποκοπή του χεριού...» Μανόλης Φουντουλάκης.
«Περπατώντας στον δρόμο της Σπιναλόγκας, σταμάτησε και κράτησε την αναπνοή σου. Από κάποιο χαμόσπιτο τριγύρω σου θα ακούσεις τον απόηχο από κάποιο μοιρολόγι μιας μάνας, μιας αδελφής ή τον αναστεναγμό ενός άνδρα. Αφησε δύο δάκρυα από τα μάτια σου και θα δεις να λαμπυρίζουν εκατομμύρια δάκρυα που πότισαν αυτόν τον δρόμο». Επ. Ρεμουνδάκης
Από την μεγάλη επιμονή και τις πιέσεις του Ρεμουνδάκη, ασβεστώθηκαν σπίτια, ανοίχτηκαν δρόμοι, συστάθηκε υπηρεσία καθαριότητας εξωτερικών χώρων, χτίστηκε θέατρο, δόθηκε ρεύμα, ακουγόταν μουσική από τα μεγάφωνα του δρόμου....
Η «Αδελφότητα Ασθενών Σπιναλόγκας» που ίδρυσε ο Ρεμουνδάκης έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Η ζωή στο νησί των λεπρών άρχισε να θυμίζει κάτι από αυτή που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν στα σπίτια τους για να μεταφερθούν στη Σπιναλόγκα.
Οι σχέσεις των κατοίκων
Οι κάτοικοι του νησιού, μοιράζονταν τον πόνο, την δυστυχία, την εξαθλίωση αλλά και την χαρά. Οι περισσότεροι από αυτούς ξεχάστηκαν από τις οικογένειες τους και πλέον οι μόνοι που είχαν ήταν οι συμπολίτες τους στην Σπιναλόγκα.
Αναπτύχθηκαν έρωτες και γάμοι στο νησί, γεννήθηκαν υγιή παιδιά τα οποία μεγάλωσαν στο νησί χωρίς να νοσήσουν.
Στην κοινότητα των Χανσενικών λειτουργούσε καφενείο, κουρείο και φούρνος, ενώ είχαν την εκκλησία τους τον Άγιο Παντελεήμονα.
Αληθινές ιστορίες για την Σπιναλόγκα
Οικογένειες χωρίστηκαν, σπίτια έκλεισαν και γάμοι ακυρώθηκαν με το άκουσμα ότι κάποιος από τους εμπλεκόμενους νόσησε από λέπρα... Σε κάποιες περιπτώσεις οι εναπομείναντες πίσω, προσπαθούσαν να κολλήσουν την ασθένεια για να ακολουθήσουν τους αγαπημένους τους.
Λόγω άγνοιας και φόβου, πολλές φορές ασθενείς που κλείνονταν στη Σπιναλόγκα σαν «λεπροί», έπασχαν από κάποια άλλη δερματική ασθένεια, όπως ψωρίαση.
Ο γενναίος ιερέας που λειτουργούσε στην εκκλησία δεν ήταν άρρωστος και δέχτηκε εθελοντικά να μοιραστεί τη ζωή του με αυτή των εξόριστων λεπρών.
Ο 85χρονος Μανώλης Φουντουλάκης, ο άνθρωπος που βασανίστηκε και παραμορφώθηκε στην κόλαση της αρρώστιας, αλλά σώθηκε τελικά ήταν από τους τελευταίους εναπομείναντες στο νησί οι οποίοι αφού έκλεισε μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο της Αγίας Βαρβάρας.
Το φάρμακο
Από το 1948 και μετά ο αριθμός των λεπρών στη Σπιναλόγκα άρχισε να μειώνεται γιατί τότε ανακαλύφθηκε το πρώτο φάρμακο κατά της φρικτής αυτής αρρώστιας.
Το Λεπροκομείο έμεινε ανοιχτό μέχρι το 1957, οπότε οι τελευταίοι 20 ασθενείς μεταφέρθηκαν σε λεπροκομείο στην Αθήνα. Στο μεταξύ πολλοί είχαν θεραπευτεί και επέστρεψαν στα σπίτια τους.
Από τότε και στο εξής η Σπιναλόγκα εγκαταλείπεται και λεηλατείται, ενώ πολλά αρχιτεκτονικά μέλη των οικοδομών της στολίζουν τα πολυτελή ξενοδοχεία της περιοχής της Ελούντας....
Η Σπιναλόγκα σήμερα
Στις μέρες μας το μεγαλύτερο μέρος (95%) του πληθυσμού έχει φυσική ανοσία, ενώ υπάρχουν φάρμακα που θεραπεύουν τη λέπρα και όσοι κάνουν την κατάλληλη θεραπεία μπορούν να έχουν μια κανονική ζωή χωρίς να μεταδίδουν την ασθένεια. Ωστόσο η λέξη «λεπρός» εξακολουθεί να αποτελεί κοινωνικό στίγμα και είναι ένας από τους κύριους λόγους που κάποιοι ασθενείς δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια στα πρώτα στάδια της ασθένειας.
Σήμερα η Σπιναλόγκα έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος και κάποια κτίρια αναστηλώνονται. Θεωρείται τουριστικός προορισμός για ημερήσιες εκδρομές και κολύμπι.
Τη Σπιναλόγκα επισκέπτονται πάνω από 300.000 άνθρωποι, αριθμός που τη φέρνει στους πέντε πρώτους βυζαντινούς – μεταβυζαντινούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Παρ΄όλα αυτά κάποια ερείπια, απομεινάρια άλλων εποχών μένουν για να θυμίζουν αυτούς τους ανθρώπους.
Φέτος το καλοκαίρι, θα δούμε και εμείς από κοντά το θρύλο της Σπιναλόγκα. Με το ταξιδιωτικό Γραφείο My Road Trip, θα επισκεφτούμε το Νησί, θα περπατήσουμε την λεγόμενη "οδό του πόνου" και θα μεταφερθούμε σε μια άλλη εποχή...
Μια εποχή ντροπής για την ανθρώπινη ύπαρξη και συνάμα περηφάνιας για τον αγώνα των νοσούντων να επιβιώσουν.
Τι λες; Θα έρθεις μαζί μας;